Historia szkoły w Przystajni

Z powodu braku dostatecznych źródeł historycznych trudno odtworzyć dokładną historię szkoły. Po III rozbiorze Polski w 1795 r. Przystajń i okolice weszły w skład zaboru pruskiego. Polska zniknęła bowiem z mapy Europy. Przypuszczalnie w Przystajni nie istniała wówczas żadna szkoła. Prusacy, którzy do szkolnictwa przywiązywali dużą wagę, nakazali utworzenie szkoły. Ta jednak mimo zaleceń nie powstała.

W 1807 roku z terenów byłego zaboru pruskiego powstało Księstwo Warszawskie. Prawdopodobnie wtedy w Przystajni, Kuźnicy Starej, Podłężu Szlacheckim powstały pierwsze elementarne szkoły publiczne. Po 1815 roku upadło Księstwo Warszawskie, a Przystajń i okolice dostały się w skład zaboru rosyjskiego. Szkoła nie została jednak zlikwidowana i istniała nadal. Mieściła się na placu, gdzie obecnie znajduje się Ośrodek Zdrowia i nazywano ją „Betlejemką”, bo był to jeden z najstarszych budynków w Przystajni. Znajdowały się w nim cztery pomieszczenia. Dwa przeznaczone były na izby lekcyjne, a dwa pozostałe służyły jako mieszkania dla nauczycieli.

System szkolny był inny niż sobie wyobrażamy. Dzieci uczyły się od jesieni do wczesnej wiosny, a resztę czasu poświęcały na pomoc rodzicom w gospodarstwie i pracach polowych. Z powodu braku sprzętu uczniowie uczyli się, siedząc na podłodze. Pensja nauczycieli również wyglądała inaczej np. 450 marek polskich + 12 korcy żyta, 4 korce jęczmienia, 4 korce tatarki, 9 sięgów drewna opałowego.

Nauka odbywała się w języku rosyjskim, a nauczanymi przedmiotami były: religia, czytanie i pisanie, arytmetyka, śpiew, zajęcia praktyczne, robótki ręczne, znajomość miar i wag.

Po I wojnie światowej w 1918 roku zaczęło rodzić się nowe państwo polskie- II Rzeczypospolita. Józef Piłsudski dekretem „O szkolnictwie powszechnym” wprowadził obowiązek szkolny. W dwudziestoleciu międzywojennym w latach 1919-1927 istniała czteroklasowa szkoła podstawowa,a po roku 1928- siedmioklasowa szkoła podstawowa. Ze względu na poważne braki lokalowe, uczniowie uczyli się w izbach lekcyjnych, które zostały wydzierżawione od prywatnych właścicieli. Klasy lekcyjne znajdowały się m.in. w domu państwa Krysiaków,Hankiewiczów,Haima przy ulicy Nowej oraz u Klubów i Nojeha Wrocławskiego przy ulicy Częstochowskiej.

W 1924 roku wybudowano w Przystajni nowy budynek szkolny. Mieścił się on na obecnym placu Józefa Piłsudskiego przy ulicy Krótkiej. Znajdowała się w nim kancelaria, która była jednocześnie pokojem nauczycielskim i miejscem dla obsługi oraz trzy izby lekcyjne: dwie na parterze i jedna na poddaszu nazywana „kurnikiem” lub „kozą”. Tam uczniowie słabo uczący się byli zostawiani po lekcjach w ramach kary.

Długoletnim kierownikiem szkoły w okresie międzywojennym był Bolesław Grabałowski.

Z chwilą wybuchu II wojny światowej w 1939 roku tereny Przystajni i okolic weszły w skład Rzeszy Niemieckiej. Nauka w szkole trwała do 1940 roku i została przerwana. Niemcy szczególną uwagę zwrócili na polską inteligencję, a przede wszystkim na nauczycieli, którzy płacili podwójną cenę: po pierwsze za to, że byli „nosicielami polskości”, a po drugie, że całym sercem włączyli się w antyhitlerowski ruch oporu i często w nim przodowali.

W czasie wojny dzieci nie uczyły się w szkole. Trwało jednak tajne nauczanie w domach rodziców i nauczycieli, którzy nie zostali aresztowani.Aby utrudnić naukę, władze niemieckie niszczyły polskie podręczniki, dewastowały budynki szkolne i sale lekcyjne.

Ostatni rok szkolny 1939/1940 zakończył się 20 marca 1940 r. W zachowanej księdze ocen znajduje się następująca uwaga:„Ponieważ rok szkolny zakończył się 20 marca 1940 r. więc stopnie za drugi okres są zarazem stopniami za cały rok szkolny”.

20 maja 1940 r. aresztowano Stanisława Strzeleckiego, Jana Sobieraja i Bolesława Grabałowskiego – nauczycieli z obecnej gminy Przystajń. Stanisław Strzelecki, harcerz, działacz konspiracyjny, aresztowany został w czasie zajęć szkolnych. Był kierownikiem Szkoły Powszechnej w Kamińsku.

Według relacji Józefy Dobrzyniewicz-Bourdon 20 maja 1940 roku Niemcy wyprowadzili nauczyciela-kierownika i odprowadzili go do gminy Przystajń. Jeszcze w tym samym dniu żona Stanisława Strzeleckiego była naocznym świadkiem przy wywożeniu grupy mężczyzn. Wśród nich rozpoznała nauczyciela Jana Sobieraja oraz kierownika szkoły w Przystajni Bolesława Grabałowskiego.

Stanisław Strzelecki, Jan Sobieraj, Bolesław Grabałowski zostali wywiezieni do obozu w Dachau a następnie do Mauthausen-Gusen gdzie ponieśli śmierć.

W styczniu 1991r., w rocznicę wyzwolenia ziemi częstochowskiej spod okupacji hitlerowskiej została odsłonięta w Szkole Podstawowej w Przystajni tablica pamiątkowa ku czci wspomnianych: Bolesława Grabałowskiego, Jana Sobieraja, Stanisława Strzeleckiego. Tablicę ufundowali kombatanci, pracownicy oświaty i młodzież szkoły. Godło nad tablicą ufundował Józef Kierat z Kuźnicy Starej. Wykonawcą tablicy pamiątkowej był Czesław Respondek.

Po wyzwoleniu szkoła w Przystajni wznowiła swoją działalność. Pierwszym kierownikiem szkoły był Aleksy Ryło. Do szkoły uczęszczali uczniowie, którzy przerwali naukę ze względu na działania wojenne. Warunki były bardzo trudne. Szkoła była siedmioklasowa. Liczba uczniów wzrastała ze względu na duży przyrost demograficzny. W 1945 roku do istniejącego budynku szkolnego dostawiono barak przywieziony z Lipia. Mieściły się w nim trzy izby lekcyjne. Nauka odbywała się od godz. 8 do późnych godzin wieczornych, ponieważ prowadzona była tam też szkoła przysposobienia rolniczego VI, VII klasa dla pracujących.Ze względu na ciasnotę część zajęć nadal odbywała się w domach prywatnych.

Trudne warunki nauki i dalszy duży przyrost demograficzny w latach pięćdziesiątych sprawiły, że zawiązano Komitet Budowy Szkoły w Przystajni w skład którego weszli:

   –  Kazimierz Matuszczyk – przewodniczący

   –  Zygmunt Pilarz – sekretarz

   –  Józef Tomziński- skarbnik

Do budowy nowej szkoły przystąpiono jesienią 1958 roku. Wykonawcą było Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Budownictwa Terenowego w Lublińcu. Budowę nowej szkoły zakończono w grudniu 1960 r. Uroczystość otwarcia nowej szkoły odbyła się 22 stycznia 1961. Szkole nadano wtedy imię Marii Konopnickiej. Był to na owe czasy najnowocześniejszy obiekt szkolny w okolicach. Posiadał spełniającą wszystkie kryteria salę gimnastyczną, a także kuchnię, stołówkę, bibliotekę i izby szkolne.

W latach sześćdziesiątych w Polsce działały 7-letnie szkoły podstawowe. Dnia 15 lipca 1961 r. Sejm PRL wydał „Ustawę o rozwoju systemu oświaty i wychowania”, który zmieniał system szkolny z 7-letniego na 8-letni. Rok szkolny 1965/1966 był ostatnim rokiem działania
7-letniej szkoły podstawowej. Rok szkolny 1966/1967-to pierwszy rok działania 8-klasowej szkoły podstawowej, którą skończył rocznik 1952.

W roku szkolnym 1962/1963 wprowadzono w Przystajni 8-klasową szkołę podstawową, uczyło się w niej wówczas 416 uczniów. Liczba ta utrzymywała się przez kolejne lata. Szkole nadano wtedy imię Marii Konopnickiej. W szkole mieściły się również oddziały 2-letniej Rolniczej Zasadniczej Szkoły Zawodowej, której dyrektorem była mgr Danuta Grajcar.

W latach 80- tych znacznie zwiększyła się liczba ludności w całej Polsce. Powszechny obowiązek szkolny zaczęło wypełniać coraz więcej dzieci. Do Szkoły Podstawowej w Przystajni dowożono uczniów z miejscowości:

• do klasy IV- Górki, Galińskie, Kuźnica Stara,
• do klasy V-Kuźnica Nowa, Antonów, Podłęże Szlacheckie,
• do klasy VII- Kostrzyna.

Z powodu dużej ilości oddziałów klasowych nauka odbywała się na II zmiany. Szkoła zrobiła się dla uczniów za ciasna. Podjęto wówczas decyzję o rozbudowie Szkoły Podstawowej w Przystajni. 18 listopada 1985 roku na zebraniu założycielskim powołano do życia Społeczny Komitet Rozbudowy szkoły w Przystajni. W skład Komitetu wchodzili Karol Bigielmajer oraz Danuta Grajcar.

Od chwili powstania Społecznego Komitetu Rozbudowy Szkoły trwały prace nad gromadzeniem środków finansowych na projekt i rozbudowę szkoły.Organizowano kwesty, zbierano surowce wtórne, prowadzono loterię fantową, zbierano wpłaty po 1000 zł od rodziny. Jednak szalejąca inflacja końca lat 80-tych i początku lat 90-tych oraz denominacja złotego spowodowały, że mimo iż istniały już zatwierdzone plany rozbudowy szkoły, nie rozpoczęto rozbudowy. Za zebrane pieniądze zakupiono wyposażenie do sal lekcyjnych.

W roku 1996 szkoły podstawowe przejęły samorządy. Wcześniej były one pod opieką Kuratoriów Oświaty. Zamknięto wówczas w gminie Przystajń szkoły: w Podłężu Szlacheckim, Górkach, Kostrzynie, Antonowie, Kuźnicy Starej. Ostatni absolwenci 8-letniej szkoły podstawowej z rocznika 1985 opuścili mury szkoły w roku szkolnym 1999/2000. Wieloletnim dyrektorem Szkoły Podstawowej w Przystajni był mgr Stanisław Kapuścik.

Dnia 8 stycznia 1999 roku. rząd wprowadził w życie „Reformę ustroju szkolnego”. Według założeń tej reformy wprowadzono 6-letnią szkołę podstawową oraz 3-letnie gimnazjum. Reforma weszła w życie dnia 1 września 1999 r. W budynku Szkoły Podstawowej w Przystajni mieściły się od tej pory szkoła podstawowa i gimnazjum. Zmieniono nazwę na Zespół Szkół w Przystajni. W budynku przewidzianym w latach 60-tych na 300-400 uczniów zaczęło uczyć się ich tu dwa razy więcej. Do gimnazjum dowożono również uczniów ze szkoły podstawowej z Boru Zajacińskiego. Warunki pracy były bardzo trudne. Uczniowie uczyli się w systemie dwuzmianowym od godziny 8 do godziny 18. Najgorzej jednak wyglądały lekcje wychowania fizycznego. W małej sali gimnastycznej zajęcia miały często 3 lub 4 klasy. Świetlica, która pełniła funkcję stołówki była zatłoczona,a na korytarzach w czasie przerw panował ogromny ścisk. Na zaistniałą sytuację narzekali uczniowie, rodzice i nauczyciele.

W zaistniałej sytuacji gmina Przystajń zaczęła ponownie rozważać budowę nowego gimnazjum, hali sportowej lub rozbudowę szkoły. Na sesjach Rady Gminy od 1999 roku trwały dyskusje na temat warunków nauki i pracy w szkole. W 2002 roku opracowano 4 koncepcje budowy gimnazjum.

Na sesji Rady Gminy w dniu 29 kwietnia 2003 r. podjęto decyzję o dobudowaniu gimnazjum od strony ulicy Nowej (wybrano wariant 1. polegający na dobudowie gimnazjum do istniejącej szkoły). W 2003 roku wykupiono działki pod rozbudowę szkoły i boisko. Wójt gminy Przystajń mgr inż. Andrzej Kucharczyk 25 lutego 2008 r. zaproponował, aby przystąpić do budowy Gimnazjum nie czekając na dofinansowanie.

Dnia 10 listopada 2009 r. gmina Przystajń dostała dofinansowanie z Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej od Ministerstwa Sportu i Turystyki w wysokości 2 500 000 zł. na dofinansowanie budowy hali sportowej. Były to maksymalne środki, które można było uzyskać na tego typu inwestycję. Ogólny koszt budowy hali sportowej wynosił 4 961 904 zł.
Dnia    20 grudnia 2008 roku odbyło się uroczyste podpisanie aktu erekcyjnego budowy gimnazjum i hali sportowej.

W miesiącach od kwietnia do czerwca 2010 roku zakupiono i zamontowano wyposażenie hali sportowej, kuchni i szkoły. Dnia 25 sierpnia otrzymano ostateczną decyzję

o pozwoleniu na użytkowanie obiektu gimnazjum i hali sportowej. Dnia 1 września 2010 roku młodzież gimnazjalna rozpoczęła naukę w nowym gimnazjum. Dyrektorem szkoły oraz osobą nadzorującą rozbudowę z ramienia szkoły był dyrektor mgr Tadeusz Kmieć.

Nowa część szkoły jest połączona łącznikiem ze starą szkołą podstawową i stanowi jeden kompleks szkolny wraz z ogromną i nowoczesną halą sportową. Od tej pory nauka w szkole odbywa się w systemie jednozmianowym. Wszyscy uczniowie zaczynają naukę od godziny 8.00. Sale lekcyjne mieszczą się na piętrze. Na piętrze znajduje się 10 sal lekcyjnych, w tym 3 mniejsze przeznaczone do nauki języków obcych. Usytuowano tam również przestronną bibliotekę, świetlicę, radiowęzeł, łazienki i pomieszczenia gospodarcze. Na parterze mieszczą się gabinet dyrektora, sekretariat, pokój nauczycielski, gabinet pedagoga i psychologa, kuchnia, stołówka, szatnie, łazienki, pomieszczenie gospodarcze. Nowa część szkoły ma nowoczesny i przestronny wygląd.

W 2017 r. Sejm RP przyjął ustawę o likwidacji gimnazjów i przywróceniu ośmioletniej szkoły podstawowej. Zaczęło się wygaszanie gimnazjów. Ostatni rocznik objęty nauką w gimnazjach skończył naukę w roku szkolnym 2018/2019.

Od dnia 1 września 2019 r. w budynku przy ul. Szkolnej 9 w Przystajni ponownie funkcjonuje tylko ośmioletnia szkoła podstawowa.

Dzisiaj szkoła podstawowa jest instytucją nowoczesną, ekologiczną, bezpieczną, rozwijającą kulturę, demokratyczną i otwartą na współpracę. Cały czas podejmowane są działania mające na celu wyposażenie placówki w nowoczesne pomoce dydaktyczne oraz zapewnienie uczniom wysokiego poziomu nauczania.